توسیع هنری نمادهای گیاهان در شعر فارسی

هدف اصلی این تحقیق، باز نمایی نمادهای شعری در گستره ی ادب فارسی بوده است و این نمادها نیز در بستری از زبان شکل پذیرفته اند، لذا شمّه ای از زبان ارتباطی و هنری نیز بازنموده شد و از آن جا که نظریّه پردازان هنری و زیبایی شناسان در موارد عدیده ای هنر و زیبایی را در کنار هم قرار داده و شناخت یکی را منوط به شناخت دیگری دانسته اند، پای زیبایی شناسی نیز به عنوان حلقه ی واسط بین زبان و هنر به وسط کشیده شد. در ادامه، برای تبیین هرچه شفّاف تر زبان، هنر، زیبایی شناسی و ارتباط این سه با هم، نخست به زبان و کاربردهای عادی و هنری آن پرداخته شد؛ سپس با ارائه ی تعاریفی از نمادها بر اساس فرهنگنامه ها، نشان داده شد که نه هنرشناسان و زیبایی شناسان توانستند بر سر تعریف جامع و مانعی از هنر و زیبایی به توافق برسند و نه فرهنگ نویسان در ارائه ی تعریف واحدی از نمادها؛ امّا با این همه زیباترین و سرزنده ترین کاربرد نمادها در زبان هنری شاعران مشاهده گردید. مطلب دیگر مورد بررسی در رساله ی حاضر، توجّه به اصل گیاه تباری انسان به ویژه در شعر معاصر است. گیاه تباری انسان مضمون بکری است که جای پای آن در دل فرهنگ های شرق و غرب به وضوح دیده می شود و سپهری نوپرداز نیز در موارد متعدّدی از شعر خود به این مضمون اشاره نموده است. پس از این مقدّمات، به ذکر اسامی گیاهان به ویژه گیاهان نمادین به ترتیب حروف الفبا پرداخته شد و هر چند که هدف اصلی رساله، بازنمایی مفهوم ادبی گیاهان در قالب کنایات و تشبیهات و استعارات و خصوصاً شکل فشرده ی آن ها یعنی نمادها بوده است، در عین حال، مجملی از توصیف علمی هر گیاه نیز از فرهنگنامه های غیر تخصّصی ارائه گردید و به دنبال مفهوم علمی، به توصیفات ادبی آن ها از فرهنگنامه های تخصّصی و همچنین ارائه ی شواهدی متنوّع از اشعار منوچهری، سعدی، صائب و سپهری پرداخته شد.